Oordelen en aannames
Ja, ik doe het. Ik geef het direct toe. Soms vind ik het lastig en soms is het ook wel gewoon lekker. Het is voor mij een soort fastfood terwijl ik doorgaans best gezond eet. Maar voor een coach is het zoals een vette kroket voor een diëtiste. Ik mag het niet doen vanuit mijn opleiding en ethiek. En wanneer ik met collega’s ben word ik op mijn vingers getikt. Doen zij dat dat nooit als ze niet in gesprek zijn? Want dan doe ik het ook niet. In het gesprek en contact met klanten dan ben ik zoals dat heet ‘leeg’. Ik vorm nooit een oordeel over mijn coachee, dat kan ik oprecht en eerlijk zeggen. Maar stap ik in de auto en whoop daar komen de (voor)oordelen over iedereen die ook op de weg zit.
Oordeel
Een mening en oordeel liggen dicht bij elkaar. En is het slecht om een mening of oordeel te hebben? Een oordeel klinkt al snel slecht. Het geeft een mening of idee weer. Het helpt ons om sneller een inschatting te maken zonder er een hele analyse op los te laten. Anders zou het leven erg ingewikkeld worden. Je zou bij elke handeling je opnieuw moeten afvragen wat de juiste beslissing is. En wanneer blijkt dat je een foute inschatting hebt gemaakt dan stellen we ons oordeel bij. Een oordeel is niet meer dan een mening of denkrichting.
Te snel
Op het moment dat je te snel je conclusies trekt worden deze een vooroordeel. Je hebt de juiste informatie niet om een eerlijk oordeel te vellen. Al snel worden ze de waarheid en is er geen ruimte meer voor andere meningen en opvattingen. Wanneer je eenmaal een vooroordeel hebt is het heel lastig om deze uit je hoofd te krijgen. Onbewust treedt er een mechanisme in werking dat opzoek gaat naar een bevestiging van je vooroordeel. Dit heet een bevestiging bias. Het negeert alle informatie die niet overeenkomt met jouw menig. Hierdoor ontstaat er een vertekening van de werkelijkheid of een starre houding in een bepaalde gedachterichting.
Aanname
Bij een aanname doe je een veronderstelling naar wat het kan zijn. Het is een idee of een beeld dat in je hoofd zit. Een startpunt van jouw denken en een gevoel dat je erbij krijgt. Dit hoeft niet per se slecht te zijn. In het positieve geval kan dit leiden tot verder onderzoek of een positieve kijk op de wereld. Zo ga ik ervan uit dat de meeste mensen goede bedoelingen hebben. Iedereen doet aannames, want net als bij oordelen is het leven verdomd lastig en vermoeiend om eerst het naadje van de kous te willen weten om je daarna pas een mening te kunnen vormen.
Een aanname gaat in de weg zitten en tot starheid leiden of het legt je bepaalde beperkingen op. De aanname dat je het toch niet lukt is nu niet echt een motivatie om het toch maar gaan doen.
Feiten
Wees jezelf ervan bewust dat aannames en oordelen niet gebaseerd zijn op de waarheid. Het is een combinatie van wat je hebt meegemaakt, hoe je bent opgevoed, wat je waardes zijn. Het goed om je oordeel en aanname altijd een te fact-check te doen. Ga niet op zoek wat je al denkt te weten en dat te bevestigen maar ga opzoek wat jij niet weet. Pas op voor de val van de confirmatie bias. Op internet zoeken en met alle zoekmachines en AI-technologie word je zonder dat je er erg in hebt in deze tunnel visie gezogen. Wat je op internet leest is gewoon niet altijd waar. Probeer de feiten via verschillende manieren te verzamelen.
Gevaar
Het gevaar wanneer je je teveel mee te laten slepen in je eigen vooroordelen en aannames, is dat je te ver van de werkelijkheid verwijderd raakt. Of het nu gaat om zelfontwikkeling, contact met anderen of de wereld problematiek. Er zijn verschillende ezelsbruggetjes voor zoals ANNA (Altijd Navragen Nooit Aannemen), NIVEA (Niet Invullen Voor Anderen) laat OMA thuis (Oordelen, Meningen geven, Aannemen) en LSD (Luisteren, samenvatten en doorvragen).
Kortom, luister en geef feedback met een open mind. Wanneer je verzandt in het veroordelen van jezelf doe jij jezelf flink te kort en kan het je doelen in de weg staan.
Onwetendheid staat korter bij de waarheid dan het vooroordeel
- Denis Diderot
