Burn-out

Volgens de DSM 5

Even een korte introductie: de DSM 5 is het statistisch en diagnostisch handboek voor de psychologen, psychiaters en zorgverzekeraars. Hier worden alle psychische aandoeningen beschreven en gekaderd.

Burn-out valt onder aanpassingsstoornissen. Er is sprake van burn-out wanneer er sprake is van overspanning en de klachten meer dan 6 maanden geleden zijn begonnen en gevoelens van vermoeidheid en uitputting sterk op de voorgrond staan. Het is tevens niet goed kunnen omgaan met veranderingen.

Om bij het begin te beginnen…

Overspannen

In het leven krijgt iedereen te maken met angst, verlies en verdriet. Hoe we daar mee omgaan is voor iedereen verschillend. Het kan zelfs verschillen in welke levensfase iemand zit.

Ideaal gezien, zie je de situatie onder ogen. Het gaat mis wanneer je het gevoel hebt dat je de controle verliest. Je voelt je machteloos en je weet niet meer wat je moet doen.  De manier hoe je er normaal gesproken mee omgaat werkt niet (meer). Je raakt overbelast. Het werk gaat moeizaam of niet meer, sociaal vallen er steeds meer gaten. Toch kan je er, vooral in het begin, zonder al te veel hulp uit komen door stressfactoren om te buigen of door er op een andere manier mee te leren omgaan.

Men spreekt van overspannen wanneer je niet meer kan omgaan met de alledaagse stresssituaties, je niet meer normaal op je werk en privé kan functioneren en er geen onderliggende psychiatrische stoornissen zijn. Plus 3 van de onderstaande symptomen.

Wat zijn de symptomen

• Vermoeidheid
• Slecht slapen
• Snel geïrriteerd
• Overgevoelig voor herrie en drukte
• Emotioneel instabiel
• Piekeren
• Concentratieproblemen
• Vergeetachtigheid
• Opgejaagd gevoel

Burn-out

Zoals je leest ligt dus overspannen en burn-out heel dicht naast elkaar. Het grote verschil is de duur. Men spreekt pas over burn-out wanneer het langer dan 6 maanden duurt. Een grote mate van uitputting en vermoeidheid is. En dat houdt in dat men niet meer in staat is om het bed uit te komen. Echt tot helemaal niets meer in staat is. Er kunnen ook lichamelijke klachten ontstaan zoals hoge bloeddruk, buikpijn, hyperventilatie, hoofdpijn en ga zo maar even door.

Er wordt dan gesproken over een verminderde effectieve coping stijl. Dat is het ontbreken of falen van een strategie die mensen hebben om met stressvolle situaties om te gaan. Dus hoe we met stress dealen.

Zakelijk

Het klinkt allemaal heel formeel en zakelijk. Dat komt omdat deze definities zo beschreven worden binnen de DSM-5. Er was vanuit ziektekostenverzekeringen en artsen een behoefte om het te kaderen en het een label te kunnen geven.

Al met al denk ik dat je overspannen en burn-out niet in een hokje kan stoppen. Er is geen harde grens tussen stress, overspannen en burn-out. Ik zie het liever als een glijdende schaal en dat je positie daarop verschuift naar gelang de beperkingen die het met zich meebrengt. De ene burn-out is de andere niet en valt dus ook moeilijk te be(ver)oordelen. Daar kan de verzekering, je baas of je omgeving helemaal niets mee. En daarom is het in een kader geplaatst. 

Onzin

Er zijn veel vooroordelen over burn-out. Dat het bijvoorbeeld alleen maar emotionele of zwakke mensen het overkomen. Niets is minder waar want een groot deel van de mensen hebben juist perfectionistische trekken of zijn harde werkers.

Dat je het niet altijd kan oplossen kan komen omdat jij je eigen grenzen over het hoofd ziet. Bewust of onbewust.

Mensen overschrijden hun eigen grenzen omdat ze niet zwak willen zijn. Vergeten wat voor hen echt belangrijk is en dan wordt het van kwaad tot erger.

Een burn-out of overspannen hoeft niet per se door het werk te komen. Het niet om kunnen gaan met een hoge mate van stress is de aanjager. Dus de inhoud van je werk is niet per definitie het probleem.

Afleiding is niet het medicijn tegen burn-out klachten. Sporten is bijvoorbeeld gezond alleen bij een burn-out heeft je lichaam en geest rust nodig. Afleiden en sporten is natuurlijk gezond maar luister naar je lichaam als het vermoeid is. Door de stress is het gaat het psychologisch slechter maar ook lichamelijk is het een uitputtingsslag. Je hormoonhuishouding is dusdanig in de war dat alles ontregeld is.

De meeste psychologische druk komt vanuit jezelf. Door je allerlei verwijten te maken, schuldig voelen of niet willen accepteren voert de druk alleen maar hoger op.

En nee je bent niet gek, en geen aansteller wanneer het gebeurt.  Ook hoef je, wanneer jij je weer beter voelt, niet je hele leven om te gooien. Het is alleen wel belangrijk dat jij je grenzen leert kennen en durft aan te geven.

En nu?

Afhankelijk van waar je staat op de “schaal” van overspannen/ burn-out is de eerste stap snappen wat er aan de hand is. Je niet druk maken over het label burn-out dat je hebt gekregen. Laat dat los. Het is maar een naam.

Ga op onderzoek naar wat het heeft getriggerd. Soms is dat voor de hand liggend en soms moet je daar dieper over nadenken. Ga na wat je waarden en je drijfveren zijn, dat wat voor jou belangrijk is en wat jou motiveert en energie geeft. Probeer dingen te blijven doen maar met de kanttekening dat het binnen je grenzen en je waarden blijft doen.

Je kan ook bedenken waarom het zo stressvol is en hoe je daar beter in de toekomst mee om kan, leren, omgaan. Soms is het eerder hulp vragen of gewoon eens nee te zeggen.

Er is niets mis mee om hulp te vragen. Dat kan in je omgeving voor praktische zaken. Maar ook zeker met een professional. Het voordeel van een ‘buitenstaander’ is dat er geen oordeel of oplossing gegeven wordt. Je gaat opzoek naar wat voor jou belangrijk is en wat voor jou werkt. Er is geen pasklare oplossing.

Maar met zelfcompassie en zeker ook rust en je tijd nemen kom je een heel eind.

Toch is mijn boodschap: laat je niet labelen en wanneer je voelt dat het teveel wordt trek aan de bel. Hoe eerder je in actie komt hoe sneller jij je weer beter voelt.