Cultuurschok of uitdaging
Wanneer je in een nieuwe cultuur terecht komt is het niet altijd even makkelijk. In deze blog neem ik je mee hoe je je kunt aanpassen aan nieuwe culturele normen en verwachtingen, en balans vindt in jouw buitenland avontuur. Bereid je voor maar geniet ook van het onbekende.
Na een lange, vermoeiende reis stap ik uit het vliegtuig. De vochtige warmte valt als een zware deken over mij heen. Om mij heen is er allerlei bedrijvigheid, en ik sta een beetje verward op de landingsbaan. Behalve een asfalt strip en een gammel golfplaten overkapping is hier niets wat enigszins doet vermoeden dat dit een vliegveld is. Ik zie mijn tassen op een kar gestouwd worden en besluit deze maar achterna te lopen, bij gebrek aan borden of andere vorm van aanwijzingen. Blijkbaar ben ik de enige onervaren reiziger op deze landingsstrip. Natuurlijk wist ik van tevoren dat het warm en vochtig zou zijn, dat ik de taal niet zou spreken en dat ik in een vreemde omgeving terecht zou komen. De vermoeidheid helpt niet maar er overkomt mij een ongrijpbaar gevoel van onbehagen en desoriëntatie.
Informatiestress
Het verhuizen naar een andere cultuur is een spannend avontuur. Behalve dat het veel organisatorische uitdagingen met zich meebrengt, zijn er ook veel emotionele uitdagingen. Het is met name de constante stroom van informatie die overweldigend kan zijn. Ons brein kan maar een bepaalde hoeveelheid informatie verwerken, en wanneer dit te veel wordt, is het lastig om te focussen. Vaak ervaren mensen dit als een error. Dit komt omdat concentreren op een bepaald moment niet lukt omdat je aandacht van het een naar het ander schiet. Zo kan simpel boodschappen doen al een hele opgave zijn. Behalve dat jij je boodschappenlijstje moet aflopen word je ook geconfronteerd met een andere taal, verpakkingen en producten. Terwijl je, wanneer je in Nederland bent, je alleen hoeft bezig te houden met waar ligt het en wat je nodig hebt. Na afloop sta je niet te goochelen met afrekenen en te dealen met onverwachte vragen van de kassière of groenteman. Wanneer zo iemand dan ook nog eens een gezellig kletspraatje begint over iets waar je in je hoofd niet mee bezig bent is de chaos in je hoofd niet te overzien.
Verschillende stappen
Zoals met zoveel emoties, zoals verlies en rouw, ga je in je nieuwe omgeving ook door verschillende fases. Het gaat vaak op en neer en net op het moment dat je denkt dat je uit de ene fase bent kukel je er weer in terug. Het is nooit een rechte lijn, het gaat op en neer en soms gaat het voor je gevoel snel en soms tergend langzaam. En dat is niet fijn, de ups natuurlijk wel, maar het hoort erbij en is ok.
Ook Parijs heeft een achterbuurt
Dit is een beetje de roze wolk fase. Het eten is heerlijk, de mensen zijn aardig, het klimaat “beter dan in Nederland” en het tempo is precies wat je zocht. Je hebt je helemaal ingelezen en het leuke en mooie van de locatie uitgezocht. Je bent helemaal in de ban van je nieuwe omgeving. Het voelt eigenlijk als vakantie, maar over het algemeen duurt een vakantie niet eeuwig en dit gevoel vaak ook niet. Hoe romantisch Parijs er in de media, film en tijdens een weekend weg ook uit ziet, ook “la cité de l’amour” kent zijn schaduwzijde.
Mañana, mañana
Wanneer de roze wolk een beetje is weggetrokken komen langzaam maar zeker de verschillen naar boven. Je wordt je steeds meer bewust van je eigen cultuur. Van een heleboel waarden ben je je niet bewust wanneer je in Nederland woont, gewoonweg omdat je deze met je omgeving deelt.
Er verschijnen barstjes in het mooie plaatje. Veiligheid of talloze praktische zaken die moeizaam verlopen zijn allemaal redenen om heimwee te hebben of eenzaam te voelen.
Het je uitdrukken in de lokale taal gaat nog niet geweldig, waardoor je soms de essentie mist. In taal ligt een heleboel verborgen. Zo kan het zijn dat je iets “de tussen de lijntjes” mist en uitdrukkingen verkeerd interpreteert. Lichaamstaal verschilt per cultuur en zou het zo maar kunnen dat je iemand onbewust beledigd. Dit alles kost bakken met energie. Hoe frustrerend is het wanneer je een afspraak hebt met de loodgieter omdat je wc niet doortrekt en hij zijn afspraak niet na komt? Mañana, mañana, pasado mañana. Niet zoals je misschien gewend bent: afspraak is afspraak.
Hoe pak je het aan
- Door je van tevoren enigszins te verdiepen in een cultuur en niet alleen de Instagram foto’s als waarheid te zien zal het wat makkelijker zijn om je niet te laten overspoelen met nieuwigheden. Probeer je niet te overladen met te veel informatie omdat er veel informatie gekleurd is. Hou je verwachtingen realistisch. De grote vraag is natuurlijk: Wat is realistisch?
- De taal leren is een goede stap, maar houdt wel in het achterhoofd dat taal complex is en je altijd, vooral in het begin, dingen mist. Dat is niet erg. Het hoort er eenmaal bij hoe frustrerend het ook is.
- Het uitbreiden van je netwerk is een goede manier om te zien hoe anderen het beleven en ermee omgaan. Je kan leren van een andere cultuur. Het helpt om erover te praten.
- Het aller~ állerbelangrijkste is: “Blijf met een open blik om je heen kijken”. Wees flexibel in je opvattingen. Wat niet betekent dat je deze moet opgeven maar kijkt wat er voor jou in zit. Door je krampachtig vast te houden aan hoe jij het gewend bent zal het niet makkelijker worden om je weg te vinden in je nieuwe omgeving.
- O, ja, en een beetje humor. Neem je zelf niet te serieus. In plaats je zelf op te winden omdat dingen anders gaan zoals jij wilt, bekijk het met humor; “jij moet ook altijd met je Hollandse directheid, klagen, regels, afspraken, poldermodellen, gezelligheid, doe maar gewoon…”. Nou ja, je snapt mijn punt.
Er gloort hoop aan de horizon
Na verloop van tijd raak je wat meer gewend aan het reilen en zeilen in je nieuwe omgeving. Bij de een gaat dat wat sneller dan bij de andere. Maar ook verschilt de ene locatie met de andere en de grote verschillen die er kunnen zijn. Uiteindelijk vind je steeds makkelijker je weg. Je weet wat je kan verwachten. Je kan je verwachtingen erop aanpassen of een manier vinden om er mee om te gaan. Hierdoor is het makkelijker om te accepteren dat het niet altijd gaat zoals je gewend bent. Je snapt de verschillen steeds vaker en beter.
Wanhoop niet wanneer je weer een stapje teruggaat, het is allemaal onderdeel van het proces.
Je hoeft je ook niet “te bekeren” tot een andere cultuur. Wees ook comfortabel met je eigen waarden en taal.
Wees flexibel en sta open voor anderen. Benader je omgeving en jezelf met een beetje humor. Van een afstand zijn al die culturele (on)hebbelijkheden best grappig.
De cultuur is wat er overblijft als je alles vergeten bent wat je geleerd hebt.
- Selma Lagerlöf
